Op maandag 13 mei ontvangen we onder meer Servie Boetzkes (Atelier Boetzkes), Monique Donker (LivingLAB040) en Sandra Arts (Bouwhulp Groep) voor een lezing in de serie Gezonde verdichting. Deze serie lezingen is een vervolg op het jaarprogramma Gezonde verdichting dat werd verzorgd door Violette Schönberger. Nu bespreken we de verdichting van Eindhoven aan de hand van een aantal concrete, verdiepende cases.
Architect Servie Boetzkes richtte in 2009 Atelier Boetzkes op dat zich richt op de vormgeving van aantrekkelijke en duurzame leefomgevingen. Samen met KCAP heeft Atelier Boetzkes getekend aan de verbouwing van TAC. Deze transformatie is onderdeel van de herontwikkeling van het Emmasingelkwadrant tot woongebied: een nieuw deel van Eindhoven, dat inzet op een combinatie van wonen en kunstbroedplaats. KCAP is verantwoordelijk voor het ontwerp van het woongebouw aan de Vonderweg en de herontwikkeling en uitbreiding van TAC. Atelier Boetzkes ontwikkelt het interieur/plattegronden van TAC. Het ontwerp van het exterieur van TAC is een samenwerking tussen KCAP en Atelier Boetzkes. Grote delen van het oorspronkelijke pand worden gesloopt, maar belangrijke historische details en enkele karakteristieke onderdelen, zoals de monumentale houten constructie, blijven behouden. In totaal komen er 249 woningen op de TAC-locatie in drie gebouwen. 85 procent van die woningen – zo’n 212 stuks, zijn bestemd voor sociale huur. De overige 15 procent komt in de middenhuurcategorie. Behalve 249 woningen komen er ook 80 ateliers in het gebouw. In de plint van het pand komt expositieruimte. Dat er nu veel meer sociale huurwoningen in het gebouwd komen is te danken aan een samenwerking die van de grond is gekomen tussen de ontwikkelaar, het rijk, gemeente Eindhoven, ASML en Woonbedrijf. Hierbij staat ASML garant voor 2 miljoen euro.
Monique Donker is directeur van Living LAB 040, in de nieuwe wijk Buurtschap Te Veld. Hier woon je samen, onconventioneel en in het groen. Er worden in deze wijk in totaal 670 woningen gebouwd die in kleine groepjes verspreid in het landschap staan. Living Lab 040 realiseert in totaal 119 van deze woningen, maar het accent light bij onderzoek en experiment. Met zowel uitvoerings- als programmapartners heet Living LAB 040 een R&D plan geschreven waarin doelstellingen, middelen die we nodig hebben en een grove planning zijn omschreven. Met behulp van innovatieleidraden krijgen de partners handvatten om te komen van innovatief idee tot realisatie van een woonconcept dat concreet in Living LAB 040 wordt beproefd. Een project dat momenteel loopt is een onderzoek naar gestapelde woningen (foto). Het woonconcept bestaat uit in een frame waarin verschillende soorten huizen (uit de fabriek of van zelfbouwers) kunnen worden ‘gehangen’. Het is een demontabel systeem, waardoor het ook na verloop van tijd op andere locaties kan worden toegepast. Het is een experiment dat als het slaagt ook op andere locaties kan worden toegepast. Het bijzonder van het systeem is dat er veel aandacht is geschonken aan de gemeenschappelijke ruimte. Iedere bouwlaag heeft zijn cafeetje, huiskamer, gezamenlijke tuin of andere collectieve voorzieningen. De bewoners zijn samen verantwoordelijk voor deze openbare ruimte. Ander voordeel is dat met deze compacte manier van bouwen een groot aantal woningen in een beperkt gebied kunnen worden gerealiseerd. Ongeveer de helft van het oppervlak kan besteed worden aan groen en gemeenschappelijke ruimtes.
Sandra Arts is architect partner bij BouwhulpGroep en heeft al 25 jaar ervaring op het gebied van renovatie-, transformatie- en sloop/nieuwbouwopgaven in de bestaande stad. Aan de hand van diverse gerealiseerde verdichtingsprojecten, waarbij onder andere woningsplitsing en optopping zijn toegepast, reflecteert ze op de succes-en faalfactoren. Want ondanks behaalde successen zijn dit soort inbreidingsprojecten door verschil van inzicht, gebrek aan draagvlak in de buurt of onverwachte kosten zeker niet vanzelfsprekend. In 1978 werd de stichting Bouwhulp opgericht als een onafhankelijk bouwkundig adviesbureau zonder winstoogmerk. Het bureau werkt voornamelijk voor woningbouwcorporaties bij de verduurzaming van woningen, wijken en buurten. Gemeenten hebben inmiddels flinke doelstellingen als het gaat om het verminderen van de CO2-uitstoot: uiterlijk in 2050 moet de woonomgeving klimaatneutraal zijn. Omdat er in dat jaar 90% van de huidige woningen nog steeds bewoond wordt, is er in veel wijken een flinke renovatieslag nodig om de kwaliteit van het wonen en het aantal betaalbare woningen op peil te houden. BouwhulpGroep vliegt die opgave aan vanuit de visie dat iedere bewoner mee moet kunnen doen.